LOGOS LÀ GÌ

Hêraclít (520 - 460 trước CN.) - bạn sáng lập phép biện chứng, công ty triết học tập Hy Lạp cổ đại không chỉ có nổi tiếng với đạo giáo về “dòng chảy”, với quan liêu niệm về việc hài hoà và đấu tranh của những mặt đối lập, về tính chất thống độc nhất vô nhị của Vũ trụ, hơn nữa trở đề nghị bất hủ với quan tiền niệm khác biệt về Logos (logoV)

Trong hệ thống triết học Hêraclít, Logos được coi là khái niệm khó hiểu nhất. Lúc nghiên cứu lịch sử hình thành và phát triển tư tưởng triết học nhân loại, toàn bộ các nhà triết học trên nhân loại đều chính thức Hêraclít là bên triết học thứ nhất sử dụng Logos cùng với tư bí quyết một có mang triết học tập và làm cho khái niệm này trở nên phổ biến trong cục bộ nền triết học Hy Lạp cổ đại. Cùng với quan niệm độc đáo và khác biệt về Lửa, Logos đang trở thành trung tâm điểm trong quả đât quan của Hêraclít, thành phân tử nhân trong phép biện hội chứng của ông.

Bạn đang xem: Logos là gì

Vậy, Logos trong quan niệm của Hêraclít tức là gì? Đây là vụ việc thu hút sự quan liêu tâm của đa số nhà triết học tập trên nắm giới, song cho tới nay, ở bọn họ vẫn còn có tương đối nhiều cách phân tích và lý giải khác nhau, thậm chí là đối lập nhau.

Logos là 1 trong khái niệm đa nghĩa và khó có thể dịch sang ngôn ngữ khác. Trong giờ đồng hồ Hy Lạp cổ, Logos có nghĩa là từ ngữ, là tứ tưởng. Vào thời đại của Hêraclít, tín đồ Hy Lạp cổ đại đã đoạt đến một trình độ chuyên môn thống nhất khá cao giữa ngữ điệu và tứ duy, họ biểu lộ từ ngữ và tư tưởng cùng bằng một thuật ngữ - Logos. Với tức là từ ngữ, Logos biểu thị ra là bốn tưởng với với nghĩa là tứ tưởng, Logos được biểu lộ trong trường đoản cú ngữ, trải qua từ ngữ. Với người Hy Lạp cổ đại, Logos được đọc theo nghĩa như thế nào là tuỳ trực thuộc vào văn cảnh ngôn ngữ(1).

Trong 130 đoạn mà bạn ta còn giữ gìn được từ di tích lý luận của Hêraclít, chúng ta thấy có 11 lần ông đã áp dụng thuật ngữ Logos với hầu hết nghĩa khác nhau: 3 lần cùng với nghĩa từ ngữ, ngôn từ; 5 lần cùng với nghĩa tứ tưởng, khái niệm; 3 lần cùng với nghĩa quy luật, lý tính, cái vốn tất cả ở vạn vật. Khi áp dụng thuật ngữ Logos với đều nghĩa khác nhau như vậy, Hêraclít còn đưa vào thuật ngữ này những nội dung khác nhau và khiến cho nó trở thành một định nghĩa triết học đa nghĩa. Cũng chính vì vậy, khi nghiên cứu và phân tích triết học tập của ông, các nhà triết học tập trên quả đât đã chuyển ra các cách phân tích và lý giải khác nhau so với quan niệm của ông về Logos. Có người cho rằng, trong ý niệm của Hêraclít, Logos cùng Lửa là số đông khái niệm ko thể tách rời, Logos cũng chính là Lửa, Logos ngoài trái đất cũng đó là ngọn Lửa sống vĩnh hằng. Có bạn coi quan niệm của Hêraclít về Logos là học thuyết về quy cách thức khách quan liêu của Vũ trụ. Có người lại cho rằng, Logos trong quan niệm của Hêraclít là học thuyết về sức khỏe có tính chất thần thánh của cụ giới, là dòng có vị thế thống trị vậy giới, là thần thánh, là vị thần quản lý cả nhân loại mà người ta rất có thể so sánh với thần Dớt. Bao gồm người phân tích và lý giải Logos của Hêraclít là Thượng đế, là số phận. Lại có người phân tích và lý giải Logos của Hêraclít là ngôn từ, lời nói, lời kể chuyện theo nghĩa thông thường, là thần ngôn. Bao gồm người phân tích và lý giải Logos của Hêraclít là sự việc sáng suốt, là trí tuệ. Lại sở hữu người lý giải Logos của Hêraclít là tính tất yếu của Vũ trụ; là lý tính buổi tối cao, là cơ sở của rứa giới; là quy luật thông dụng mà theo đó, những sự biến đổi và đưa hoá của vạn trang bị trong Vũ trụ sẽ diễn ra; là cái tầm thường của vạn vật; là quan liêu hệ hình thức về mặt chất lượng sự chuyển hoá của việc vật này hay một số sự đồ gia dụng này thành sự thiết bị khác hay là 1 số sự đồ gia dụng khác; 

Trong lịch sử vẻ vang triết học tập Hy Lạp cổ đại, thứ nhất là Platôn cùng sau ông là Arixtốt đã coi Logos của Hêraclít vừa là quy phương tiện của tồn tại, vừa là nguyên tắc lôgíc. Sau Arixtốt, các nhà triết học thuộc trường phái Xtôíc (chủ nghĩa tương khắc kỷ sơ khai, chũm kỷ IV - III trước CN.), từ lập trường phiếm thần luận, từ quan niệm coi cả vật hóa học lẫn thần thánh phần lớn tồn tại hiện nay thực, thần thánh mãi mãi ngay trong vật chất và hoà lẫn với những thực thể vật dụng chất, đã xác minh Logos của Hêraclít vừa là quy luật pháp của quả đât vật chất, vừa là quy phương tiện của thế giới tinh thần. Các nhà triết học thuộc phe phái Do thái - Alécxanđrơ (thế kỷ I) mà đại diện tiêu biểu là Philon (khoảng năm 25 trước CN. - năm 50 sau CN.), với ý đồ phối kết hợp tín ngưỡng vì thái với chủ nghĩa Platôn và công ty nghĩa Xtôíc, khi cải tiến và phát triển quan niệm của Hêraclít về Logos đã đến rằng, Logos sinh hoạt Hêraclít là sức mạnh sáng tạo, là mẫu chiếm địa chỉ trung gian thân Thượng đế và trái đất do Thượng đế sáng tạo ra. Một cách phân tích và lý giải tương tự do vậy về Logos của Hêraclít, hoàn toàn có thể thấy ở những nhà triết học tập thuộc phe cánh Platôn mới, trong sách vở của đạo Cơ đốc và những nhà triết học tập theo nhà nghĩa khiếp viện thời trung cổ.

Trong thời cận đại, công ty triết học cổ xưa Đức vĩ đại - Hêgen đang coi Logos của Hêraclít là một khái niệm hoàn hảo nhất và ông nhất quán nó cùng với lý tính phổ biến. Theo ông, trong khi Hêraclít đang không thấy đạo lý trong tính tuyệt đối cảm tính, nhưng mà chỉ thấy đạo lý trong “tính tất yếu”, vào Logos. Rằng cái lý tính, chiếc chân lý ấy vào Logos chẳng qua chỉ với “sự quay trở về” từ mẫu đối tượng, từ cái cảm tính, cái 1-1 nhất, cái được quy định, loại đang tồn tại cùng đó “cũng đồng thời là tính vớ yếu hay tính phổ biến của tồn tại”, là bản chất của tứ duy cùng cũng là bản chất của cầm cố giới(2).

Trong triết học hiện nay đại, họ vẫn thấy phần đông cách giải thích tương từ như vậy quan niệm của Hêraclít về Logos. Mặc dù nhiên, từ trong thời điểm 50 của gắng kỷ XX trở về đây, số đông không tất cả nhà triết học tập nào còn đồng ý với cách phân tích và lý giải theo lối tôn giáo đối với quan niệm của Hêraclít về Logos. Khi nghiên cứu phép biện hội chứng của Hêraclít, hầu hết các công ty triết học hiện đại đều mang lại rằng, trong quan niệm của Hêraclít, Logos là tính vớ yếu, là quy luật, là chiếc vĩnh hằng, chiếc chung, cái phổ cập của ráng giới, là sự anh minh của trí tuệ, là dòng vốn bao gồm ở nhỏ người.

Không thể kể hết phần đông cách lý giải khác nhau của những nhà triết học hiện đại về Logos của Hêraclít, cửa hàng chúng tôi chỉ có thể nêu ra làm việc đây một vài cách phân tích và lý giải mà theo chúng tôi, là tiêu biểu. Trước tiên là quan lại niệm của phòng triết học Anh - G.S.Kiếc (G.S.Kirk). Theo ông, Logos trong ý niệm của Hêraclít là trơ trẽn tự ổn định định, là tính bền vững, vĩnh cửu và không bao giờ thay đổi của chũm giới. So sánh hệ thống triết học của Hêraclít với hệ thống triết học tập của Kxênôphan (570 - 478 trước CN.) - bạn sáng lập phe cánh Êlê với Pácmênít (500 - 499 trước CN.) - đại diện thay mặt tiêu biểu của phe phái Êlê, G.S.Kiếc mang lại rằng, đạo giáo về “dòng chảy”, về việc vận cồn và chuyển đổi phổ trở thành của vạn vật dụng trong trái đất không bắt buộc là mẫu chiếm vị trí trung vai trung phong trong hệ thống triết học tập của Hêraclít như Platôn cùng Arixtốt đang lầm tưởng. Theo ông, Logos, “tư tưởng về việc đứng im” của vạn vật bắt đầu là chiếc chiếm vị trí trung tâm trong hệ thống triết học của Hêraclít(3). Ông mang lại rằng, khi Hêraclít nói vạn thứ trong thế giới đều luôn luôn luôn vận động và đổi khác không ngừng giống như cái sông không lúc nào ngừng chảy, thì điều này hoặc là một trong sự nhảm nhí, hay những câu nói phổ biến chung, vô nghĩa; rằng khi nói về sự chuyển đổi của vạn vật giống hệt như dòng sông, nghĩa là nói tới sự biến đổi theo Logos của vạn vật, Hêraclít chỉ muốn khẳng định sự thống nhất với tính bất biến của rứa giới(4).

Nhà triết học tập Mỹ - Ph.Oenraitơ (Ph.Wheelwright), khi bác bỏ việc giải thích Logos của Hêraclít là “từ ngữ”, là “sự suy đoán”, nhắc cả quan niệm coi Logos là “lý tính”, đã mang đến rằng, trong quan niệm của Hêraclít, Logos là “nguyên lý Vũ trụ”, là “thực thể phổ biến”, là khái niệm y hệt như ý niệm mà lại chỉ ở mẫu vẻ vẻ ngoài của nó. Không đồng ý với quan lại niệm nhất quán hệ thống triết học tập của Hêraclít với hệ thống triết học tập của Pácmênít, cũng không duy nhất trí với quan tiền niệm truyền thống lâu đời - trái chiều hai khối hệ thống triết học ấy, ông đến rằng, “cho mặc dù sự nhiều chủng loại và biến hóa của vạn trang bị là nguyên tắc cơ bản trong học thuyết của Hêraclít ..., song nguyên tắc mọi cái đều thống độc nhất với nhau sinh sống Logos của chính nó cũng là nguyên lý cơ bản trong đạo giáo của Hêraclít”(5).

Trong số các nhà triết học tập tỏ ý ngờ vực sự lâu dài của Logos trong hệ thống triết học của Hêraclít, trước nhất phải kể tới nhà triết học tín đồ Áo - E.Lôen (E.Loew)(6). Ông cho rằng, ngoài ra Hêraclít không nói về Logos; rằng Logos chỉ là loại do người đời sau gửi vào hệ thống triết học tập của Hêraclít. Bằng chứng mà ông giới thiệu để luận chứng cho sự nghi ngờ của chính mình là bài toán Platôn cùng Arixtốt không thể nói gì tới Logos của Hêraclít cùng những ý kiến bất đồng của các nhà triết học tập khác khi phân tích và lý giải khái niệm này. Rất có thể nói, sự nghi ngờ đó của E.Lôen là không đúng và những dẫn chứng mà ông giới thiệu là không xác đáng. Bởi vì lẽ, Platôn và Arixtốt không có ý định trình bày toàn cục học thuyết của Hêraclít và sự sự không tương đồng quan điểm của những nhà triết học tập khi giải thích khái niệm Logos của Hêraclít cũng là lẽ đương nhiên, bởi bạn dạng thân Hêraclít cũng áp dụng Logos với nhiều nghĩa khác nhau. Xung quanh ra, thiếu thốn Logos thì lý thuyết của Hêraclít chỉ còn là một thứ chủ nghĩa kha khá thuần tuý, mà điều đó là xích míc với triết học tập của ông.

Việc phân tích và lý giải quan niệm của Hêraclít về Logos cũng bị phức tạp hơn do tính đa nghĩa của trường đoản cú “logoV” trong giờ đồng hồ Hy Lạp. Công ty triết học tập Nga - X.N.Trubexcôi cho rằng, thoạt đầu, Logos được Hêraclít thực hiện “chỉ với nghĩa là từ ngữ hay một từ, một câu nói, xét về mặt hình thức bên xung quanh cũng như nội dung bên trong của nó”, nhưng sau đó, nó đã được ông áp dụng với tư biện pháp một khái niệm cơ mà “ý nghĩa giỏi nội dung tứ tưởng vị nó biểu đạt lại gắn sát với toàn bộ các nghĩa ấy, bao gồm cả với nghĩa là lý tính, quy luật,...”(7). Do vậy, theo ông, trong ý niệm của Hêraclít, Logos vừa có nghĩa là từ ngữ, câu nói, là thần ngôn, vừa có nghĩa là lý tính, quy luật, quan hệ, tại sao của vạn đồ trong nỗ lực giới. Trong nhà cửa “Siêu hình học tập ở Hy Lạp cổ đại”, X.N.Trubexcôi còn đến rằng, vào Logos của Hêraclít, “cái Thượng đế chưa bóc tách khỏi mẫu vật lý, nó vẫn không phải là lý tính thoải mái có nhân giải pháp riêng; rằng Logos - sẽ là quy luật, là châm ngôn (gnw’mh) mang ý nghĩa khách quan, là ngôn từ chứa đựng ẩn ý đã được thổ lộ và chưa được nói ra, là cái luôn chứa đựng sự túng ẩn”(8). Với cách phân tích và lý giải như vậy quan niệm của Hêraclít về Logos, X.N.Trubexcôi kết luận rằng, Logos của Hêraclít là mầm mống, là khái niệm nền tảng gốc rễ cho sự hình thành và cải cách và phát triển của toàn bộ siêu hình học tập Hy Lạp cổ đại.

Trong Từ điển triết học (biên soạn đằng sau sự chủ biên của M.M.Rôdentan), khi nói đến Hêraclít và khối hệ thống triết học của ông, những tác giả mang đến rằng, trong ý niệm của Hêraclít, Logos là tính vớ yếu, là dòng mà vạn trang bị được sinh ra từ Lửa đều đề xuất tuân theo(9). Và gần đây nhất, khi đưa Hêraclít vào danh sách 106 nhà thông thái trên gắng giới, P.S.Taranốp đã và đang đề cập tới một số trong những cách lý giải khác nhau về Logos của ông nhưng mà theo đó, Logos được hiểu là danh từ, lời nói, lời nhắc chuyện, là thần ngôn thần bí, là vị thần cai quản thế giới, là lý tính tối cao, là quy phương pháp phổ biến, là học tập thuyết, kể cả là đạo giáo của bạn dạng thân Hêraclít được trình diễn trong sản phẩm của ông(10).

Xem thêm: Bảng Giá Vé Vào Cổng Dinh Độc Lập Mới Nhất 2021, Giờ Tham Quan Và Giá Vé

Ở Việt Nam, vào công trình Triết học Hy Lạp cổ đại, tác đưa Thái Ninh cho rằng, theo quan niệm của Hêraclít, Logos là chiếc số phận, là mẫu tất yếu dài lâu của Vũ trụ cùng “cách giải thích đúng mực nhất, hợp lý nhất là coi Logos là tính vớ yếu, là tính quy lý lẽ phổ biến”(11). Các tác trả của giáo trình Lịch sử triết học lại cho rằng, theo Hêraclít, Logos là chuẩn chỉnh mực của những sự vật, “được hiểu không chỉ là từ ngữ, mà còn là một quy chế độ khách quan liêu của Vũ trụ, vẻ ngoài trật tự và chuẩn chỉnh mực của phần đa cái”, Logos ấy “tồn tại cả dưới dạng một cách khách quan lẫn dưới dạng nhà quan”(12).

Như vậy, hoàn toàn có thể nói, cho tới nay, chúng ta chưa đã đạt được một giải pháp hiểu thống tuyệt nhất về định nghĩa Logos trong triết học Hêraclít. Điều đó không tồn tại gì là ngạc nhiên, bởi chủ yếu Hêraclít cũng đã sử dụng Logos với nhiều nghĩa, các nội dung không giống nhau.

Từ di sản lý luận còn giữ gìn được của Hêraclít, hoàn toàn có thể nói, Logos của ông như là ở vẻ hình thức với ý niệm duy trung khu - tôn giáo về Thượng đế - Đấng sáng thế. Song, từ nội dung triết học, từ tứ tưởng chủ yếu trong lý thuyết của ông về Vũ trụ, thì Logos cần phải được gọi là quy công cụ bất biến, vĩnh hằng của Vũ trụ, là cái mang tính chất quy luật, là giới hạn hay độ (me’tra) mà những sự đồ vật đang chuyển đổi phải tuân theo. Bao gồm Hêraclít đã viết: “Logos là mẫu vĩnh viễn lâu dài ... Vạn vật ra đời đều phụ thuộc Logos của nó”(B1)(**). Ở một địa điểm khác, khi khẳng định Logos là quy luật biến hóa phổ đổi thay của vạn thứ trong Vũ trụ, ông viết: "Sự đưa hoá của Lửa là: thứ nhất thành biển, một nửa biển lớn thành đất, nửa sót lại thành gió xoáy... Đất lại hoá thành biển khơi và tuân theo Logos mà lại trước kia, đại dương hoá thành đất sẽ tuân theo" (B 31). Cũng từ văn bản và bốn tưởng ấy, Logos của Hêraclít còn được hiểu là quan hệ nam nữ bất biến của khởi nguyên vật chất đầu tiên - Lửa đối với các tâm lý tồn tại khác nhau của nó. Bởi vì lẽ, trong quan niệm của ông, nhân loại hiện thực là chiếc duy nhất, đôi khi cũng là cái đa (cái nhiều), là chiếc bội đa; quả đât ấy là một chỉnh thể, là đồng nhất so với vạn vật, "là một ngọn Lửa sinh sống bất diệt" (B 30), mãi rực rỡ và tàn lụi đi "theo đa số quy cách thức của nó"; trong trái đất ấy, "hết thảy gần như sự vật hầu như chuyển hoá thành Lửa" và "Lửa cũng đưa hoá thành không còn thảy sự vật" (B 90); trong nhân loại ấy, phần đông sự sinh thành và diệt vong đều diễn ra theo "con lối đi lên và tuyến đường đi xuống" nhưng mà với hồ hết độ Lửa khác nhau, loại đa được tạo thành từ cái duy độc nhất vô nhị để mang lại lượt mình, chiếc duy nhất lại được tạo ra từ chiếc đa (B 10).

Trong quan niệm của Hêraclít, Logos là cái tạo ra sự đổi khác của vạn vật trong Vũ trụ, tạo nên "dòng chảy" liên tiếp của Vũ trụ thông qua sự chiến đấu và hài hoà của các mặt đối lập. Đấu tranh của những mặt trái chiều là phổ biến, là cha của vạn đồ (B 53), "tất cả đầy đủ sinh ra từ chiến đấu và từ tính vớ yếu" (B 80) để tạo cho một dải ngân hà hài hoà - "sự hài hoà không trông thấy được" (B 54). Bởi vậy, với Hêraclít, Logos là ông hoàng tạo ra sự đấu tranh với hài hoà của vạn đồ trong Vũ trụ; Logos là sự đấu tranh (po"lemoV) - loại tuyệt đối, dài lâu và hài hoà (a"rmonìa) - loại hợp nhất, thăng bằng và khắc chế một bí quyết tương đối những mặt trái chiều đang tranh đấu với nhau. Vạn đồ dùng trong ngoài hành tinh đều thành lập và hoạt động thông qua đấu tranh, "đối lập tạo thành hài hoà" (B 51), "những trang bị xung khắc lẫn nhau hợp thành một" (B 8) và phần nhiều qúa trình đều diễn ra theo "dòng chảy" liên tục, theo tính tất yếu nhưng mà nó không thể trốn tránh khỏi (B 16). Theo đó, Logos ở Hêraclít chính là Logos Vũ trụ, là tính vớ yếu khách hàng quan (eimarme"nh), là vong hồn Vũ trụ, là số phận (ana"gch). Fan ta ko thể vi phạm luật tính thế tất của Vũ trụ, cũng cấp thiết lẩn tránh số trời hay vượt quá nhiều và bởi vậy, theo Hêraclít, Logos là cái gắn sát với sự công bằng, với việc thật (dích) - các chiếc giúp cho con người điều chỉnh hành vi, chỉnh lý vi phạm. Và với sự tồn tại của Logos Vũ trụ, ngay cả "Mặt trời cũng không thể tự do thoải mái vượt vượt độ, chỉ có đàn bà thần cuộc chiến tranh Erina và sức mạnh kỳ diệu của sự thật mới rất có thể vượt vượt độ" (B 94). Trong Vũ trụ này, đa số cái tình cờ đều bị nockout trừ, bọn chúng không thể gồm trong trái đất của tính thế tất nghiệt ngã.

Trong ý niệm của Hêraclít, Logos còn là một cái mãi sau vĩnh hằng, là mẫu mà vạn đồ gia dụng trong Vũ trụ phần nhiều có (B 2), là mẫu mà trong qúa trình vận chuyển và biến đổi theo "dòng chảy" liên tục, hết thảy phần nhiều vật trong Vũ trụ đều áp dụng để triển khai tính vừa lòng lý, sự công bằng, để tùy chỉnh cấu hình trật trường đoản cú và tạo sự hài hoà. Bởi vậy, với ông, Logos Vũ trụ chính là Thượng đế (Jeo"V), là trí tuệ xuất xắc sự anh minh (sojo"n). Song, Thượng đế đó, sự anh minh đó, trong quan niệm của Hêraclít, chưa hẳn là Thượng đế, sự anh minh hiểu theo nghĩa thông thường, mặc dù vẫn luôn luôn có một cái chung nào đó giữa Logos của ông với quan niệm thường thì về Thượng đế. Logos ngoài trái đất của Hêraclít là cái có trật tự bền vững và xuất xắc vời. Logos ngoài trái đất ấy là cái ách thống trị vạn vật, là dòng phổ biến, là "cái mà lại mọi người đều có, nhưng đa số người đang sinh sống lại không đếm xỉa cho nó" (B 2), thiếu hiểu biết được nó lúc phải đương đầu với nó (B 17). Điều kia thường xẩy ra bởi lẽ, như chính Hêraclít đã giải thích, Logos Vũ trụ cũng tương tự tự nhiên, nó "thích vết mình" (B 123), nó là sự thống nhất của những mặt đối lập đang đương đầu với nhau, là sự hài hoà túng ẩn.

Khi coi vong hồn con tín đồ cũng là cái được sinh ra xuất phát từ một thực thể đồ lý vật lý là Lửa và tương tự như vạn thứ trong Vũ trụ, trong nó không có một đặc trưng nào của dòng siêu tự nhiên, mà chỉ tất cả quan hệ với các yếu tố trang bị chất, nó là sản phẩm biến đổi huyền diệu của Lửa và do thế là cái chính sách mọi hành vi của thể xác và luôn luôn có thèm khát vượt ra khỏi thể xác, Hêraclít cho rằng trong linh hồn ấy tất cả Logos. Logos của linh hồn là Logos tự vạc triển. Nó vĩnh cửu trong thể xác, có mối quan hệ vật hóa học với thể xác, dẫu vậy nó và thể xác không hẳn là một. Ông viết: "Logos là chiếc mà vong linh vốn có, tự nó phạt triển" (B 115). Theo đó, hoàn toàn có thể nói, với Hêraclít, Logos - quy luật phổ biến của vạn đồ gia dụng trong thiên hà - không hẳn là một thực chất tinh thần bí hiểm nào đó, bóc biệt với nhân loại các sự đồ dùng vật chất. Song, Logos ấy cũng không phải là cái đồng điệu với thế giới các sự thiết bị vật chất lẻ tẻ và riêng biệt. Nó là đơn thân tự chũm giới đầy bí hiểm của những sự đồ vật chất, là riêng lẻ tự dải ngân hà hài hoà - một dạng lý tính giỏi sự anh minh, "sự sáng suốt duy nhất" thống trị vạn vật trải qua (di"a) vạn đồ dùng (B 41), trong lúc vẫn là cái khác cùng với vạn vật, "khác cực kỳ xa với không còn thảy phần nhiều cái" (B 108). Tương tự như vậy, ví như Logos không có quan hệ với vạn đồ trong Vũ trụ, sống thọ một cách bóc tách biệt với vạn vật dụng trong Vũ trụ, thì nó thiết yếu là cái thống trị vạn vật. Theo đó, Logos phải là cái tất cả quan hệ với vạn đồ dùng trong Vũ trụ.

Là cái có vị thế thống trị trong Vũ trụ, tất cả quan hệ cùng với vạn vật trong Vũ trụ, chính sách trật tự và sự hài hoà của Vũ trụ, Logos - quy lao lý phổ biến, tính thế tất - ko tồn tại sống một ở đâu đó bóc tách biệt khỏi cầm cố giới, hay như Hêraclít thường nói, nó không tồn tại ngoại trừ Vũ trụ. Logos ấy tồn tại tức thì trong Vũ trụ và theo Hêraclít, nó chính là Lửa. Logos ngoài hành tinh là Lửa Vũ trụ. Ngọn Lửa Vũ trụ mang tính chất vật chất, gồm lý tính, hình thức trật từ bỏ và giới hạn (độ) của vạn đồ trong dải ngân hà và vì chưng vậy, theo Hêraclít, Logos Vũ trụ cũng là cái mang tính chất vật chất, là "ngọn Lửa bao gồm lý tính". Logos xuyên thấu ngọn Lửa, là "lý tính rực lửa". Logos - ngọn Lửa ấy thể hiện tính luôn luôn vận động và tính tích cực của tồn tại, mặt khác thể hiện bản chất ổn định và trật tự bất biến của cụ giới, thể hiện thực chất vừa mang tính vật chất, vừa mang tính tinh thần (lôgíc, gồm lý tính) của cầm cố giới. Với quan niệm ấy nên những lúc thì Hêraclít gọi Logos là sự sáng suốt nhất (hen tosophon), là cái duy nhất gồm trí tuệ điều khiển vạn vật, xếp đặt vạn vật thông qua vạn vật, cơ hội thì ông call nó là "tia chớp điều khiển vạn vật". Tia chớp ấy, theo quan niệm của Hêraclít, giống với giải pháp cai trị nhân loại của thần Dớt trong truyền thuyết thần thoại nhưng lại không đồng nghĩa tương quan với công cụ thống trị đó. Theo đó, Logos ngoài hành tinh mà có lúc ông call là Thượng đế tất cả trí tuệ, duy nhất có sự sáng sủa suốt và giống với thần Dớt huyền thoại không nên hiểu là cái đồng điệu với Thượng đế, với thần Dớt. Logos vũ trụ không đồng bộ với thần Dớt, bởi chính Hêraclít đang coi Logos ngoài trái đất là "sự sáng suốt duy nhất", tuy thế cũng chính ông lại nhận định rằng "chỉ có một người duy nhất bao gồm trí tuệ, tuy vậy người kia vừa muốn, vừa không thích được gọi với danh hiệu thần Dớt"(B 32).

Trong quan niệm của Hêraclít, Logos không phải là 1 thực thể nào đó có nhân cách, từ bỏ do, hành động có mục tiêu (Thượng đế), tuy nhiên ông điện thoại tư vấn Logos ấy là Thượng đế, là loại giống với thần Dớt vào thần thoại, là mẫu lý tính hay sự anh minh. Y như ở các nhà triết học Hy Lạp cổ truyền khác, sống Hêraclít, "cái vĩnh hằng" được đồng điệu với khái niệm Thượng đế, còn ngoài trái đất thì được đồng hóa với "lý tính cố giới" hay với sự anh minh. Nói biện pháp khác, sự giống nhau giữa Logos của ông với khởi nguyên niềm tin - Thượng đế - mang trong mình một tính hóa học nếu không phải là hình thức, thì cũng là rất trừu tượng. Rằng sự như thể nhau thân Logos - khởi nguyên vật hóa học và Thượng đế - khởi nguyên tinh thần chỉ là tương đối. Logos của Hêraclít là cái đảm bảo sự thống nhất của vạn vật, là cái đưa về sự hài hoà cho vạn vật, là cái tạo nên Vũ trụ cùng với tư biện pháp một "dòng chảy" liên tục, trong những số ấy luôn diễn ra qúa trình chống chọi và thống nhất của những mặt đối lập. Logos ấy có quan hệ trực tiếp với vạn vật dụng trong Vũ trụ, dẫu vậy không đồng nhất với một sự trang bị vật chất gắng thể, riêng lẻ nào. Cùng Vũ trụ - một riêng lẻ tự hài hoà tuyệt mỹ chứ chưa phải một tổng thể giản đơn các sự đồ dùng vật chất, một vắt giới tuyệt vời và hoàn hảo nhất chứ không phải "một lô rác chất ông chồng lộn xộn" (B 124), do thế mà Logos cũng là cái trả hảo, là dòng hài hoà. Song, sự hài hoà của thiên hà lại luôn bị phá vỡ vì sự đấu tranh của những mặt trái lập để rồi một sự hài hoà bắt đầu lại được thiết lập cấu hình cũng thông qua sự chiến đấu giữa các mặt đối lập. Đấu tranh là thịnh hành và vị vậy, Logos cũng là dòng phổ biến. Đấu tranh - Logos của trường thọ là khởi nguyên quy định cục bộ tồn tại ấy.

Logos, trong quan niệm của Hêraclít, thời điểm là Lửa, lúc khác lại là Thượng đế. Vì chưng vậy, có thể nói, trong giải pháp hiểu của ông, Logos tồn tại cả dưới dạng khách quan, cả bên dưới dạng nhà quan. Logos khả quan là quy chính sách khách quan, độc thân tự rõ ràng của phần đa cái đang diễn ra trong vũ trụ theo "dòng chảy" liên tục, vĩnh hằng, là cái tạo nên sự hài hoà giỏi mỹ của Vũ trụ, biến cả dải ngân hà thành một chỉnh thể thống nhất, sinh sống động. Logos khinh suất là ngôn từ, lời nói, bốn tưởng, học tập thuyết với được Hêraclít đọc như là chuẩn mực của mọi hoạt động tư duy, suy nghĩ, nhận thức của con người và bạn nào càng tiếp cận được với nó bao nhiêu thì sẽ càng trở nên thông thái bấy nhiêu. Với bí quyết hiểu như vậy, hoàn toàn có thể nói, hình như Hêraclít tiếp cận được với quan niệm đúng rằng, về nguyên tắc, Logos khinh suất phải phù hợp với Logos khách hàng quan, tuy thế sự biểu hiện ra của chính nó ở tín đồ này khác với ở fan khác. Logos khách quan là quy luật pháp vận đụng khách quan liêu của Vũ trụ, cái vĩnh viễn tồn tại, là cái phổ biến trong ngoài hành tinh và do vậy, "trí tuệ là ở đoạn nói lên được đạo lý và hành động theo trường đoản cú nhiên, nghe theo ngôn ngữ của từ nhiên"(B 112).

Xem thêm: Khách Sạn Nhà Nghỉ Ở Long Hải (Giá Từ Vnd 966, Khách Sạn Gần Dinh Cô Giá Rẻ

Như vậy, từ di sản lý luận còn giữ giàng được của Hêraclít, hoàn toàn có thể nói, trong ý niệm của ông, Logos không chỉ là là ngôn từ, lời nói, bốn tưởng, học thuyết, là Thượng đế, là vị thần thống trị thế giới, tinh chỉnh và xếp đặt vạn vật, cơ mà nó còn là tính tất yếu, là cái vĩnh viễn tồn tại, là cái chung, là quy luật, là quan hệ nam nữ của vạn đồ vật trong Vũ trụ. Theo nội dung triết học trong di tích lý luận ấy, từ bốn tưởng chủ đạo trong đạo giáo của ông về Vũ trụ, về "dòng chảy" liên tục, vĩnh hằng của Vũ trụ, về sự việc hài hoà với đấu tranh của các mặt đối lập, về tính thống tốt nhất của Vũ trụ, Logos của ông cần được được hiểu là cái vĩnh hằng, mẫu vốn tất cả của Vũ trụ, là tính tất yếu khách quan, là quy luật mà Vũ trụ ra mắt với "dòng chảy" liên tục, với sự hài hoà với đấu tranh của các mặt đối lập, với sự rực rỡ tỏa nắng và tàn lụi đi theo độ của ngọn Lửa sống vĩnh hằng đề nghị tuân theo. Quan niệm của Hêraclít về Logos là đạo giáo về quy giải pháp tất yếu, khách hàng quan, phổ biến của vạn đồ dùng trong Vũ trụ.